Arboretum, genellikle çeşitli ağaç ve bitki türlerinin bilimsel amaçlarla korunması, araştırılması, sergilenmesi ve eğitim amacıyla yetiştirildiği botanik bir bahçe türüdür. Bu alanlar, geniş ve çeşitli bitki koleksiyonlarına sahip olup, ziyaretçilere doğa hakkında eğitim alma, bitki çeşitliliğini gözlemleme ve doğal yaşamın korunması konusunda farkındalık kazanma fırsatı sunar. Arboretumlar, botanik bahçelerinden farklı olarak özellikle ağaç ve orman bitkilerine odaklanır. Bu nedenle, genellikle ağaç ve orman ekosistemlerinin korunması, sürdürülebilirliği ve yönetimi konularında eğitim ve araştırma faaliyetlerine ev sahipliği yaparlar. Sıklıkla üniversite kampüsleri, araştırma merkezleri veya kamusal parklar gibi kuruluşlar tarafından işletilirler. Ayrıca, ziyaretçilere bitki biyolojisi, ekoloji ve çevre koruma gibi konularda bilgi sunar. Arboretumlar aynı zamanda peyzaj tasarımı ve botanik araştırmalar için de önemli bir kaynak olarak hizmet verir.
Atatürk Arboretumu, Türkiye'nin İstanbul şehrinde, orman ekosistemlerini koruma, araştırma ve eğitim amacıyla kurulmuş önemli bir kuruluştur. İstanbul'un Sarıyer ilçesinde, Belgrad Ormanı içinde yer alan bu arboretum, 1949 yılında kurulmuştur. Atatürk’ün 100. doğum günü kutlamaları kapsamında "Atatürk Arboretumu" adını almıştır. Türkiye'nin orman zenginliğini ve biyolojik çeşitliliğini koruma ve araştırma amacını güden bu kuruluş, zamanla ülkenin en önemli botanik araştırma merkezlerinden biri haline gelmiştir. Atatürk Arboretumu, aynı zamanda peyzaj mimarlığı, doğa eğitimi ve çevre koruma konularında önemli bir rol oynamaktadır. 296 hektarlık geniş bir alanı kapsayan arboretum, binlerce bitki türünü barındıran zengin bir koleksiyona ev sahipliği yapmaktadır. Bu koleksiyon, Türkiye'nin farklı iklim bölgelerinden ve dünyanın çeşitli coğrafyalarından gelen bitkileri içermektedir. Arboretum, botanik bilimine katkı sağlamak amacıyla bitki yetiştirme teknikleri, tohumculuk ve bitki ıslahı gibi konularda da araştırmalar yapmaktadır. Ayrıca, Atatürk Arboretumu'nun ziyaretçilere açık olması, çevre bilinci ve doğa sevgisi konusunda farkındalık yaratmak amacıyla düzenlediği etkinlikler de büyük önem taşımaktadır. Ziyaretçiler, doğanın güzelliklerini keşfederken aynı zamanda doğal yaşamın korunması ve sürdürülebilirliği konusunda bilinçlenmektedir.
Bu eğitimin amacı, vatandaşların orman ekosistem hizmetleri hakkında farkındalıklarını artırarak, toplumun dayanıklılığını güçlendirmektir. Proje, orman ekosistemlerinin sürdürülebilirliği için bilgi paylaşımının önemini vurgulamaktadır. Hedeflenen gruplar arasında öğrenciler, öğretmenler, çiftçiler, çiftçi birlikleri, kanaat önderleri ve yerel sivil toplum kuruluşları bulunmaktadır.
Eğitimin hedef kitlesi, 4-14 yaş arası öğrenciler ve öğretmenlerdir. Etkinlik, ormanların yalnızca ağaçlarla sınırlı olmadığını vurgulamak ve orman ekosistemlerinin sunduğu değerleri açıklamaktır. İstanbul Sarıyer’deki Belgrad Ormanı’nda yer alan Atatürk Arboretumu, bu eğitim için seçilen örnek alandır.
Atatürk Arboretumu, endemik bitki türlerinin korunması, çevre bilinci oluşturulması ve biyolojik çeşitliliğin korunması gibi hedeflerle önemli bir eğitim alanıdır. Bu sayede, arboretumda verilen eğitim, doğa sevgisi ve çevre bilincinin gelişmesine katkı sağlamaktadır.
Atatürk Arboretumu'nda düzenlenen ekosistem hizmetleri eğitimi, vatandaşların orman ekosistem hizmetleri konusunda farkındalıklarını artırarak toplumun dayanıklılığını güçlendirmeyi ve ormanların yalnızca ağaç topluluklarından ibaret olmadığını, daha fazla değer sunduğunu ve orman ekosistemlerinin sunduğu ekosistem hizmetlerini açıklamayı hedeflenmektedir. Eğitimin hedef kitlesi, 4-14 yaş aralığındaki öğrenciler ve öğretmenleridir.
İstanbul'un Sarıyer ilçesinde yer alan Belgrad Ormanı’nda bulunan Atatürk Arboretumu, bu eğitim için örnek alan olarak seçilmiştir. Bu alan, yaklaşık 296 hektar büyüklüğünde olup, 2000 dolaylarında bitki türüne ev sahipliği yapmaktadır. Türkiye'nin doğal güzellikleri, bilimsel araştırmalara katkı sağlayan çalışmaları, endemik bitki türlerinin korunması ve çevre bilinci oluşturma açısından büyük bir öneme sahip olan Atatürk Arboretumu, aynı zamanda biyolojik çeşitlilik ve ekosistem eğitimi için önemli bir laboratuvar niteliğindedir bu da örnek alan olarak seçmemizdeki en büyük etkendir.
Eğitim, öğrencilere doğanın ve ormanların sunduğu hizmetleri öğretmeyi amaçlamakta olup, katılımcılara pratik deneyimler sunarak bilimsel keşif yapmalarına olanak tanımaktadır. Bu tür etkinlikler, öğrencilerin gelecekte doğa dostu liderler, bilim insanları ve çevre savunucuları olarak doğanın korunması ve sürdürülebilirliği için önemli roller üstlenmelerini sağlamak için temel oluşturur.
Eğitimin toplam süresi yaklaşık 30 dakika olacak şekilde planlanmış ve eğitim sürecinde çeşitli kısa anlatımlar ile dört etkinlik gerçekleştirilmiştir. Öğrencilere yönelik kitapçıklar, eğitim sırasında veya sonrasında öğretmenlere dağıtılacak şekilde hazırlanmıştır. Kitapçıklar üzerinde bilgilendirmeler ve oyunlar yer almaktadır. Kitapçıklara aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Eğitim İçeriği:
Eğitim 4 adet oyundan oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla;
Etkinlik 1: Bu Ormanda Yaşayan Canlı Hangi Canlı?
Etkinlik 2: Yarasa ve Güve Oyunu
Etkinlik 3: Besin Ağı Oluşturma
Etkinlik 4: Ekosistem Hizmetleri
Eğitim Katılımcıları Eğitim şu ana kadarki süreçte bahar ve sonbahar dönemi olarak 2 dönem şeklinde gerçekleştirilmiştir. Bahar döneminde toplam 40 öğretmen ve 767 öğrenciye eğitim verilmiştir. Sonbahar döneminde ise toplam 21 öğretmen, 439 öğrenciye eğitim verilmiştir. Eğitim sonunda öğretmenlere, öğrencileri adına bir katılım sertifikası gönderilmektedir. Güncel olarak hava şartları sebebiyle eğitimlere devam edilememektedir.
Arboretum Eğitim Programı: Sonuçlar ve Değerlendirme
Atatürk Arboretumu'nda düzenlenen ekosistem hizmetleri eğitim programı, katılımcılar üzerinde son derece olumlu etkiler bırakmıştır. Öğrenciler, etkinliklerin hem eğlenceli hem de öğretici olduğunu ifade etmiş, özellikle oyunların öğrenme süreçlerini desteklediğini belirtmişlerdir. "Yarasa ve Güve" oyunu gibi etkinlikler, öğrencilerin en çok beğendiği aktiviteler arasında yer almış ve öğretmenler bu oyunları okul ortamında da uygulamayı planladıklarını paylaşmıştır. Oyun, çocuklar arasında popüler bir aktivite olan körebe oyununa benzerliği nedeniyle büyük ilgi görmüştür.
Etkinliklere olan yoğun ilgi, gönüllü olmak isteyen öğrenci sayısının fazlalığı ile de kendini göstermiştir. Özellikle anaokulu ve ilkokul birinci sınıf grupları bu eğitimlere büyük ilgi göstermiştir. Bu durum, eğitim programının küçük yaş gruplarında doğa bilinci oluşturma açısından etkili bir araç olduğunu kanıtlamıştır.
Elde edilen sonuçlar, Atatürk Arboretumu’nda gerçekleştirilen eğitim programlarının başarısını ve katılımcı memnuniyetini gözler önüne sermektedir. Program, doğa sevgisini aşılamış ve çevre koruma bilincini artırmıştır. Katılımcıların geri bildirimleri, doğa gözlemi ve pratik uygulamaların eğitimi daha da zenginleştirdiğini ortaya koymaktadır.
Bahar Dönemi Arboretum Eğitimleri
Bahar döneminde, Mayıs ve Haziran aylarında toplam 28 eğitim düzenlenmiş ve 767 öğrenciye ulaşılmıştır. Mayıs ayında gerçekleştirilen 20 eğitimde 525 öğrenciye, Haziran ayında yapılan 8 eğitimde ise 242 öğrenciye eğitim verilmiştir. Eğitimlere 40 öğretmen katılmıştır. Çeşitli yaş gruplarını kapsayan bu etkinliklerde, özellikle anaokulu ve ilkokul birinci sınıf gruplarının yoğun ilgisi dikkat çekmiştir. Eğitimlerde, "Yarasa ve Güve" gibi interaktif oyunlar ve doğa gözlemi etkinlikleri öğrenciler arasında büyük beğeni toplamış, öğrenciler bu aktivitelerden hem eğlenerek hem de öğrenerek faydalanmıştır.
Sonbahar Dönemi Arboretum Eğitimleri
Sonbahar döneminde, Ekim ve Kasım aylarında düzenlenen toplam 15 eğitimle 439 öğrenciye ulaşılmıştır. Ekim ayında gerçekleştirilen 9 eğitimde 259 öğrenci (139 kız, 120 erkek), Kasım ayında yapılan 6 eğitimde ise 180 öğrenci (94 kız, 86 erkek) katılım sağlamıştır. Eğitimlere 21 öğretmen eşlik etmiştir. İlkokul ve anaokulu gruplarının yer aldığı bu programlar, çocuklara doğa sevgisi aşılamayı ve çevre bilincini artırmayı hedeflemiştir. Eğitim sırasında yapılan oyunlar, doğa gözlemleri ve interaktif uygulamalar, öğrencilerin aktif katılımını sağlayarak öğrenme sürecini daha eğlenceli hale getirmiştir.
